Haldun OKTAY

Ülke futbolunun yeniden yeşil sahalara dönüş süreci hızlanıyor. Bulaşıcı Hastalıklar Üst Komitesi’nin aldığı kararlar doğrultusunda 17 Mayıs tarihinden itibaren takım sporları antrenmanlarının haftalık PCR testlerinin yapılması ile önü açıldı. Bu çerçevede bazı takımlar antrenmanlarına başlarken, Eylül ayında başlaması planlanan 2021-22 sezonu için hazırlıklar sürüyor. PCR testlerini yaparak çalışmaya başlayan takımlar kadar, yaptırmadığı ileri sürülen takımların da olduğu belirtiliyor. Peki futbola geri dönüşte nelere dikkat edilmesi gerekiyor? Konu ile ilgili olarak Yakın Doğu Üniversitesi’nden Rektör Vekili Prof. Dr. Tamer Şanlıdağ, üzerinde hassasiyetle durulması gereken noktaları yanıtladı.

COVID-19 önlemleri ile futbol müsabakaları başlıyor

Ülkemizde yürütülen bilimsel çalışmalardan elde edilen verilere göre tüm dünyayı etkisi altına alan bulaşıcılığı %70 oranında daha fazla olan İngiliz varyantının halen ülkemizde baskın olduğuna ortaya koyulmuştur. Çalışmalar, Güney Afrika, Brezilya ve Hindistan varyantlarının ülkemizde mevcut olmadığını ancak, sınır kapılarının açılması ile bu varyantların ülkemizde görülme olasılığı yüksektir. COVID-19’dan korunmanın en etkili, en güvenilir ve en akılcı yöntemleri doğru maske takmak, sosyal mesafe ve hijyen kuralarına uymak ve aşılanmaktır. Toplumsal bağışıklık için aşı oranının %60-70 olması gerekirken, ülkemizde bu oran şu an için %25 olarak verilmektedir. Ülkede yeterli düzeyde bağışıklık kazanılmadığından, vaka sayılarında izlenen düşüş ile halkın rehavete kapılmadan, toplumsal ve bireysel korunma önlemlerine uymaya devam etmesi salgının seyrini olumlu yönde etkileyecektir.

Futbol camiası olumsuz etkilendi

Tüm dünyada olduğu gibi, ülkemizde de birçok sektör küresel salgının olumsuz etkilerini yaşamaktadır. COVID-19 salgınına bağlı olarak, kalabalık izleyici kitlelerine sahip profesyonel spor organizasyonları başta olmak üzere, sporun her dalı ciddi ölçüde etkilenmiştir. Dünya çapında gerçekleştirilen spor etkinliklerinin ve/veya her türlü spor aktivitelerine ara verilmesi veya iptali ile spor kulüpleri, profesyonel sporcular, sponsorlar ve sektörde görevli tüm kollar olumsuz şekilde etkilenmiştir. Spor dünyasının en önemli spor etkinliği olan futbol, salgınla birlikte kan kaybetmiştir. Bu tür sektörlerde yaşanan maddi ve manevi kayıpları azaltabilmek için müsabakaların gerekli önlemler çerçevesinde tekrar hayata geçirilmesi önem arz etmektedir.

KKTC’de Süper Lig ve Birinci Lig’de toplam 32 takım bulunmaktadır. COVID-19 kısıtlamalarının gevşetilmesi ile bu takımların antrenman ve müsabakalara tekrar başlayabilmesi için, spor camiasında görev yapan futbolcuların, teknik heyetin, yöneticilerin, ailelerinin ve toplumun korunmasına yönelik yetkili kişilerin önerilerine dikkat edilmesi gerekmektedir. Sürecin sorunsuz atlatılabilmesi için spor camiasındaki kişilerin kurallara mutlaka uyması gerekmektedir.

Kapalı alanlarda fiziksel aktiviteler yapılmamalı!

COVID-19’a neden olan SARS-CoV-2 virüsü esas olarak damlacık ve yakın temas ile bulaşmaktadır. Çin’in Hong Kong şehrindeki bir spor merkezinde yürütülen bilimsel bir çalışmada, yetersiz havalandırmaya ve sınırlı halk sağlığı müdahalelerine sahip kapalı alanlarda virüs bulaşma riskinin çok yüksek olduğu gösterilmiştir. Buna ilaveten, yakın tarihte bilimsel arenada yayınlanan benzer çalışmalarda, fiziksel aktivitelerin belirgin bir tükürük artışına neden olduğu, bunun da virüs bulaşında önemli bir faktör olabileceği vurgulanmıştır. Bu nedenle, iç mekanların havalandırılması, mümkünse sportif faaliyetlerin fitness salonları gibi kapalı mekanlar yerine açık alanlarda yapılması ve uygun dezenfektanlarla periyodik temizliklerinin yapılmasına özen gösterilmesi virüs yayılmasını azaltmada önemli rol oynayacaktır.

Antrenmanlarda nelere dikkat edilmeli?

Takım doktoru tüm oyuncu ve çalışanların günlük ateş ölçümü ve semptom sorgulamasını yapmalıdır. Antrenman sahası içerisine, sporcu, teknik heyet ve yönetici dışında ziyaretçi alınmamalıdır. Saha dışında, antrenmanları izleyen kişiler sosyal mesafe (2 metre) kuralına uyarak maskeli olarak çalışmaları izlemelidir. Bu esnada, saha içerisindeki oyuncular ve çalışanlarla temas kurması yasaklanmalı, izleyicilerin saha içerisine girişleri engellenmelidir. Çalışmalar esnasında gerekli olan tüm fitness aletleri açık alana taşınarak, tüm fiziksel aktiviteler açık alanda yaptırılmalıdır. Her oyuncu için ayrı ekipman (havlu, mat gibi) sağlanmalıdır. Sınırlı sayıda çalışan ile bireysel ve grup antrenmanları yapılmalıdır. Antrenman alanı dışında, maskesiz dolaşma yasaklanmalıdır. Her aktivite sonrasında kullanılan ekipmanlar dezenfekte edilmelidir.

Müsabakalarda ne gibi önlemler alınmalı?

Saha içerisinde zemin işaretleri konularak takımların kontrollü giriş çıkışları sağlanmalıdır.  Tesis/saha içinde el dezenfektanları veya lavabolar sağlanarak, düzenli el hijyenine dikkat edilmelidir. Futbolcuların maç sonu sevinçlerini sarılma, tokalaşma, kucaklaşma gibi fiziksel temas içeren aktivitelerle yaşaması yasaklanmalıdır. Futbolcuların saha içerisine tükürmesi yasaklanmalıdır. Maç esnasında giyilen üniformalar ile tesis dışına çıkılması yasaklanmalıdır. Yedek kulübesindeki oyuncu ve teknik heyet maske takmalıdır. Tesis/saha maç öncesinde ve sonrasında uygun dezenfektanlar ile dezenfekte edilmelidir. 

Soyunma odalarında nelere dikkat edilmeli?

Takımların soyunma odasına maskesiz giriş çıkışları yasaklanmalıdır. Mümkünse soyunma oda sayısı artırılarak, soyunma odasındaki oturma düzeninin aralarda en az 2 metre olacak şekilde revize edilmelidir. Aynı anda 3 oyuncunun soyunmasına izin verilerek sosyal mesafe kuralları sağlanmalıdır. Sportif kıyafetler ve havlular bireysel kullanılmalı, ortak kullanılması yasaklanmalıdır. Soyunma odalarında ortak yiyecek ve içecek dolapları kaldırılmalıdır. Bireysel şişe kullanımı teşvik edilmelidir. Her soyunma odasında el dezenfektanı bulundurulmalıdır. Soyunma odaları havalandırılmalı ve her kullanım sonrası dezenfekte edilmelidir.

Hangi testler, ne zaman yapılmalı?

İkili mücadeleye dayalı ve temasın kaçınılmaz olduğu futbol maçlarının sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için, açılan her sektörde olması gerektiği gibi tüm oyuncu, ekip ve kulüp çalışanları mümkünse aşılanmalıdır. Ayrıca, sosyal mesafenin korunamadığı futbol maçlarında, müsabaka döneminde aşılı/aşısız tüm oyuncular, teknik heyet ve yöneticiler COVID-19 PCR testlerini düzenli yaptırmalıdır. Testler periyodik olarak 5-7 günde bir uygulanmalıdır. Müsabakalardan 2 gün önce PCR testleri zorunlu yapılmalı ve sonuçlar çıktıktan sonra antrenmanlara devam edilmelidir. Fiziksel aktivite sırasında tükürük ve ter gibi salgıların artışına bağlı olarak virüsün insandan insana bulaşma ihtimali güçlü olabileceğinden, test yapılmadan antrenman ve müsabakalara çıkılmamalıdır. PCR testi negatif saptanan oyuncu, teknik ve destek ekip saha dışında maske, mesafe ve hijyen kurallarına uymak koşulu ile antrenman ve müsabakalara katılabilmeli.

COVID-19 hastalığı semptomsuz veya hafif seyirli enfeksiyondan pnömoniye kadar değişen farklı klinik formlarda seyredebileceğinden, herhangi bir hastalık belirtisi olmayan kişilerin de virüsü taşıyabileceği göz önünde bulundurulmalı ve PCR testleri aksatılmadan uygulanmalıdır.

COVID-19 PCR testi şüpheli ve/veya pozitif saptanan kişiler ne yapmalı?

Testi şüpheli ve/veya pozitif saptanan kişiler, o günkü mesai ve antrenmana katılmamalıdır.  Ailelerinde ve/veya yakın temas kurdukları kişilerde şüpheli vaka tespitinde, takım doktoru şüpheli veya pozitif vaka ile teması olan oyuncuyu maske ve eldiven ile ayrı bir bölmede/odada izole etmelidir. Takım doktoru vakanın hikayesini dinlemeli ve olası temas vakalarını tespit etmelidir. Vakit kaybetmeden COVID-19 PCR testi yapılmalıdır ve test sonucu çıkana kadar vaka yalnız izole olmalıdır. O gün tesis/saha içerisinde bulunan herkese ve şüpheli vakanın ailesine PCR testi uygulanmalıdır. Tesis ve temas alanları dezenfekte edilmeli, tüm oyuncu ve personel bir hafta boyunca daha detaylı taranmalı ve semptom takibi yapılmalıdır.

Vakanın testinin pozitif çıkması durumunda takım doktoru Sağlık Bakanlığı’na gerekli bilgilendirmeyi yapmalıdır. Vakanın testinin negatif çıkması durumunda, vaka 5 gün ev izolasyonuna gönderilmelidir. Semptom takibi yapılarak 5 gün sonra testi tekrar edilmelidir. Test sonucu negatif saptanan vakanın herhangi bir semptomu yok ise, vaka antrenmanlara başlayabilir. Testi negatif olup semptom gösteren vakalarda ek tetkikler (CT, antikor testleri vb.) istenmeli ve farklı uzman görüşleri alınmalıdır.